jazz
Tomasz „Szakal” Szukalski | Muzyka jazzowa
Tomasz Szukalski, urodził się w Warszawie 8 stycznia 1948 roku, zmarł 2 sierpnia 2012 roku w Piasecznie. Był jednym z najwybitniejszych polskich, a zarazem europejskich saksofonistów jazzowych.
Od najmłodszych lat przejawiał wyjątkowy talent do muzyki, miał absolutny słuch i niezwykłą pamięć muzyczną. Przeszedł wszystkie kolejne etapy edukacji muzycznej. Uczył się gry na klarnecie w Liceum Muzycznym, a następnie na Wydziale Instrumentalnym Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Warszawie, gdzie jego profesorem był Ludwik Kurkiewicz.
Dyplom magistra sztuki obronił jako saksofonista wiele lat później, w 2003 roku, w Akademii Muzycznej w Katowicach. Jeszcze będąc w liceum, mając 16 lat zaczął grać na klarnecie jazz tradycyjny, w zespole Six Dixielanders, z którym występował m.in. w klubie Stodoła. Razem z kolegą szkolnym, kontrabasistą Pawłem Jarzębskim, został członkiem zespołu towarzyszącego grupie wokalnej Partita, która śpiewała ujazzowione transkrypcje Bacha, w stylu zbliżonym do Swingle Singers. Z zespołem tym debiutował jako saksofonista podczas koncertu „Nowe twarze polskiego jazzu” na Jazz Jamboree 67.
Stał się bywalcem warszawskich jam sessions. Grywał w Hybrydach, Dziekance i Stodole. Będąc solistą Big Bandu Stodoła w roku 1971 roku zdobył I Nagrodę Indywidualną w konkursie Jazzu nad Odrą we Wrocławiu.
Niemal natychmiast został członkiem i jednym z głównych solistów Studia Jazzowego Polskiego Radia Jana Ptaszyna Wróblewskiego, współpracował również z formacją Ptaszyna SPPT Chałturnik, a także innym liderami polskiego jazzu, jak m.in. Włodzimierz Nahorny i Janusz Muniak. W roku 1972 przyłączył się do zespołu Zbyszka Namysłowskiego. Był współtwórcą sukcesów naszego czołowego alcisty w okresie jego największej świetności, grał na płytach, które weszły do kanonu polskiego jazzu: „Winobranie” (1973) i „Kujaviak Goes Funky” (1975).
Nawiązał następnie współpracę z Tomaszem Stańką. W grudniu 1975 roku brał udział, obok Dave’a Hollanda i Edwarda Vesali, w nagraniu „Balladyny” – pierwszej płyty naszego trębacza wydanej przez ECM. Razem ze Stańką, Vesalą i Peterem Warrenem współtworzył międzynarodowy kwartet TWET, z którym koncertował w wielu europejskich krajach, zwłaszcza w Skandynawii. Uczestniczył w nagraniu kilku płyt Vesali, m.in. „Satu”, którą wydało ECM.
W 1977 roku wspólnie ze Sławkiem Kulpowiczem, Pawłem Jarzębskim i Januszem Stefańskim Szukalski założył słynny The Quartet. Zespół o coltrane’owskich inspiracjach istniał trzy lata – występując na festiwalach europejskich, a także w Stanach, m.in. w nowojorskim klubie Village Vanguard, nagrał w swoim czasie dwie płyty, w tym jedną dla fińskiej wytwórni Leo Records – „Loaded” (podwójny album The Quartet z zapisem nagrania radiowego i koncertowego został wydany pod koniec roku 2012).
Szukalski grał zarówno muzykę jazzową, jak i rockową i bluesową. W latach 1980-83 współpracował z Józefem Skrzekiem, nagrywając wspólnie kilka płyt, m.in. „Ambitus Extended” i „Wojna światów”. Kilka lat później koncertował także i nagrywał ze Stanisławem Sojką („Radioaktywny”) i Tadeuszem Nalepą (m.in. „Sen Szaleńca”, „Absolutnie”).
W listopadzie 1981 roku został zaproszony przez Joachima Berendta do Baden-Baden na sesję w rozgłośni Südwestfunk pod hasłem „Tribute to Coltrane”, w której uczestniczyli również m.in. Rashied Ali, John Surman i Albert Mangelsdorff.
W połowie lat 80. sensacją było trio Time Killers – Wojtkiem Karolakiem/Tomasz Szukalski/Czesławem Bartkowskim. Album tej super formacji został uznany w ankiecie krytyków „Jazz Forum” za najwybitniejszą płytę polskiego jazzu tamtej dekady. Przez wiele lat Szukalski zajmował pierwsze miejsce w ankiecie Jazz Top czytelników „Jazz Forum” jako najlepszy w Polsce saksofonista tenorowy i sopranowy, doskonale grał też na klarnecie basowym.
W drugiej połowie lat 80. powołał do życia własny Kwartet, z którym nagrał albumy „Body And Soul” i „Tina Blues”. Mistrzowskie interpretacje jazzowych ballad zaprezentował także na solowej płycie „Tina Kamila”, nagranej z towarzyszeniem Grand Standard Orchestra p/d Ptaszyna Wróblewskiego. W roku 1986 z pianistą Januszem Szprotem tworzył gospelowo-bluesowo-jazzowe Duo Sz-Sz, które koncertowało w wielu krajach.
Przez ponad 20 lat współpracował z pianistą Arturem Dutkiewiczem – w kwartecie („Lady Walking”) i duecie. Nagrywał i koncertował z Jarkiem Śmietaną (m.in. „A Story of Polish Jazz”), w trio z Karolakiem i Krzysztofem Dziedzicem, w kwintecie i kwartecie z Piotrem Wojtasikiem („Escape”), Anthimosem Apostolisem, Wojtkiem Majewskim („Grechuta”, „Zamyślenie”), okazjonalnie z Simple Acoustic Trio. Jako solistę zapraszali go na swoje nagrania wokaliści, m.in. Grażyna Auguścik, Anna Maria Jopek, Aga Zaryan, Grzegorz Karnas. Jego dyskografia obejmuje ponad 100 płyt.
Pod koniec życia ze względu na pogarszający się stan zdrowia przez kilkanaście miesięcy mieszkał w Domu Artysty Weterana w Skolimowie. Po raz ostatni zagrał w grudniu 2010 roku w Kościele Wizytek w Warszawie.